اخلاق اسلامی

کل جزوه اخلاق اسلامی 

تخلیه: یعنی انسان درون خود را از حسادت و افعال بد خالی کند.

تحلیه: به وجود آمدن صفات خوب در انسان

تجلیه: بعد از رسیدن به صفات خوب، انسان به بزرگی و جلال می رسد.

اخلاق به چه معناست؟

صفات نفسانی پایدار که به صورت خود جوش و بدون تأمل از انسان صادر می شود.

اخلاق انسان را از کجا می توان شناخت؟

1) خانواده     2) دوستان قدیمی     3) محل کار     4) محل تحصیل

اخلاق انسان چگونه تأمین می شود؟

1) وراثت     2) تمرین و ممارست

علم اخلاق را تعریف کنید؟

علم اخلاق علمی است که صفات و افکار خوب و بد را به ما می آموزد و راههای از بین بردن صفات و افکار بد را به ما یاد می دهد و راههای بدست آوردن راهها و صفات خوب را به ما می آموزد.

حسادت: هر کسی که خواهان زوال نعمت از دیگری است.

غبطه: هر کسی که خواهان مثل آن برای خود است.

ویژگی های حسادت:

1) موفقیت هایمان را به ما تبریک نمی گوید.

2) دائماً غمگین و افسرده است.

3) موفقیت دیگران را کم جلوه می دهد.

مراتب علم:

-  یقین 100%

-  حدس و گمان 70%

-  شک و تردید 50%

-  وهم و خیال 30%

لغزش گاههای اخلاقی علم آموزی

- پیروی از حدس و گمان

چرا اکثر مردم از حدس و گمان پیروی می کنند؟

چون رسیدن به یقین کاری بس دشوار است. لذا غریزه ی راحت طلبی هم مانع حقیقت یابی انسان می شود.

- تقلید کورکورانه

تقلیل کورکورانه ناشی از چیست؟

ناشی از خرد باختگی و نداشتن فکر و اندیشه معقول است.

- شتاب زدگی

به چه دلیل نباید شتاب زده در کارها عمل کنیم؟

چون انسان در اثر شتاب زدگی به مقصد درست نمی رسد و کارش مورد شتایش دیگران قرار نمی گیرد.

- تمایلات نفسانی

چند نمونه از تمایلات نفسانی که مانع رسیدن به حقیقت می شود را نام ببرید.

1) حُب و بغض (حضرت علی (ع) می فرماید: علاقه شدید انسان را کور و کر می کند.)

2) طمع

3) خودپسندی یا عُجب (کسی که کمالات و چیزهائی که به نظر کمال است را بسیار بزرگ می بیند و در نتیجه از عیب های خود غافل می شود و مواره از خود تعریف می کند. «خودپسندی»

ویژگی های اخلاقی علم آموزی را نام ببرید.

1) انگیزه و نیت الهی داشتن

2) انتخاب استاد شایسته

3) رعایت اولویت

4) خوب گوش دادن

5) پرسش و پرسش گری

6) نگارش

7) تواضع در برابر استاد

فواید خوب گوش دادن را نوشته و حدیثی از حضرت علی (ع) در این باره بیان کنید.

1) موجب ازدیاد علم و دانش انسان می شود.

2) نشانه ی بهره مندی اانسان از ادب است.

حدیث: هرگاه در نزد عالِم هستی به گوش دادن مشتاق تر باش تا به حرف زدن. خوب گوش دادن را بیاموز، همانگونه مه خوب حرف زدن را آموختی. سخن هیچ کس را قطع نکن.

آدمی فربه شود از راه نوش          جانور فربه ود از راه نوش

شنونده خوب چه کسی است؟

شرط اول: قابلیت ادراک داشته باشد.

شرط دوم: صبور و شکیبا باشد.

شرط سوم: به متن بپردازد نه به حاشیه

چهار مورد از تواضع در برابر استاد را بنویسید.

1) احترام مجلس استاد را نگه داشته باشیم.

2) با صدای بلند با استاد سخن نگوئیم.

3) در جواب دادن به سوال دانشجو از استاد پیشی نگیریم.

4) در نزد استاد از کسی غیبت نکنیم.

چه کسانی در پرسیدن صاحب اجر و پاداش هستند؟

1) پرسش گر

2) گوینده

3) شنونده

4) دوستداران آنها

آیا پرسیدن مطلوبیت (ارزش) ذاتی دارد؟ توضیح دهید.

خیر - تنها پرشی ارزش دارد که برای فهمیدن باشد نه برای اظهار فضل و مچگیری

هرگاه استاد پاسخ سوالی را نمی داند وظیفه او چیست؟ و این نشان دهنده چه خصلتی از استاد می باشد؟

هر گاه استاد پاسخ سوالی را نمی داند باید با شجاعت تمام بگوید نمی دانم و این نشان دهنده حس حقیقت جویی و احساس مسئولیت استاد می باشد.  دانشجویان هم نباید انتظار نابجا از استاد داشته باشند که به هر سوالی پاسخ دهد.

حسن فاعلی و حسن فعلی را توضیح دهید.

حسن فاعلی یعنی: نیت خوب داشتن در کارها

حسن فعلی یعنی : خوب انجام دادن کارها

مراتب نیت مورد قبول در اسلام را بنویسید.

1) عده ای برای رفتن به بهشت و گرفتن پاداش از خدا کار خوب انجام می دهند. ایشان مانند تجار هستند.

2) عده ای به خاطر فرار از اتش جهنم و مجازات اُخروی کارهای زشت را ترک کرده و کارهای خوب انجام می دهند. ایشان مانند برده هستند.

3) عده ای برای رضایت و خشنودی خداوند کاری انجام می دهند و این عالی ترین درجه عبادت است و به عبادت ابرار (نیکان) تشبیه می شود.

تو بندگی چو گدایان به شرط مزد نکن

انسان (دانشجو) به چه انگیزه ای باید کسب علم کند.

باید انگیزه الهی داشته باشد نه برای کسب منفعت و شهرت

چون که صد آمد نود هم پیش ماست     نام احمد نام جمله انبیاست

نشانه های نیت الهی داشتن در کسب علم را بنویسید.

1) هر چه علم انسان بیشتر می شود، ذات و خواری او نسبت به خود بیشتر می شود.

تا بدانجا رسید دانش من که بدانم همی که نادانم

2) تواضع او نسبت به مردم بیشتر می شود.

3) خوف و خشیتش نسبت به خدا افزون می شود.

4) درک و آگاهی اش نسبت به خدا افزایش پیدا می کند.

منظور از طعام در آیه « فلینظر الانسان الی طعامه » چیست؟

منظور علم است که از چه کسی می آموزیم.

طبق سخن پیامبر اسلام استاد شایسته چه ویژگی هایی دارد؟

1) انسان را از چاپلوسی به تفکر دعوت می کند.

2) انسان را از تکبر به تواضع دعوت می کند.

3) سخن گفتنش به دانش انسان بیافزاید.

4) انسان را از رذایل اخلاقی به فضائل اخلاقی دعوت می کند.

دانشجویان در کسب علم در مورد رعایت اولویت به چه نکته ای باید توجه کنند؟

دنشجویان نباید به دنبال ازدیاد معلومات باشند بلکه باید علم هایی را بیاموزند که باعث سعادت دنیا و آخرت فرد و جامعه می شود.

آموختن چه علمی برای انسان واجب عینی است و منظور آن چیست؟

خودشناسی واجب عینی است. یعنی انجام دادن عبادات واجب مانند نماز یومیه

 منظور از خودشناسی آن است که انسان بداند از کجا آمده و به کجا خواهد رفت و برای چه آمده است.

واجب عینی و کفایی را توضیح دهید.

واجب عینی آن است که انجام دادن آن بر همه مکلفین الزامی است. مانند نماز یومیه

واجب کفایی آن است که با انجام دادن عده ای تکلیف از بقیه ساقط می شود. مانند نماز میت

علل و مشکلات و سختی ها طبق آیات و روایات انسان بوجود می آید، چیست؟

1) بعضی از مشکلات و سختی ها بدلیل آزمایشات و امتحانات الهی می باشد که خداوند برای شکوفایی استعدادهای انسان به وجود می آورد.

2) بعضی از مشکلات ناشی از عدم فکر و مشورت با دیگران به وجود می آید و از این جهت خداوند در قرآن می فرماید: « در کارها با دیگران مشورت کنید»

3) ذات دنیا آمیخته با سختی است.

4) عکس العمل و بازتاب کارهای خود انسان می باشد.

چه نوع کاری از نظر پیامبر اسلام شیطانی محسوب می شود؟

کسی که برای فخر و مباحات و ثروت اندوزی کار می کند، می شود کار شیطانی

در چه صورتی ثروت اندوزی کار اخروی است نه دنیوی؟

در صورتی که برای تأمین نیاز خانواده و کمک به تهی دستان و سفرهای زیارتی و تفریح سالم و ... باشد، کاری پسندیده است.

رابطه کار و شخصیت را توضیح دهید.

رابطه کار و شخصیت دو طرفه است. به این بیان که کار و شخصیت انسان را می سازد و ضخصیت انسان نیز ایجاب می کند که شغل مناسب شخصیت خودش انتخاب کند.

نقش کار در بهداشت روانی را توضیح دهید.

شغل باعث می شود که انرژی متراکم انسان به نحو درست مصرف شود و در نتیجه باعث جلوگیری از وسوسه های شیطنی در او می شود و همچنین باعث رهایی انسان از افسردگی و کسالت روحی می شود.

به چه دلیل درخواست کمک مالی در موارد اضطراری کاری ناپسند است؟

1) موجب تحقیر انسان می شود و از آنجا که اسلام به عزت نفس تأکید دارد، درخواست را ممنوع کرد.

2) گاهی اوقات درخواست ما موجب آزار و اذیت طرف مقابل می شود.

3) گاهی اوقات باعث ایجاد ریاکاری می شود و گناه آن به عهده درخواست کننده است.

تفاوت قرض دادن و قرض گرفتن در چیست؟

قرض گرفتن کاری نادرست است ولی قرض دادن کاری پسندیده است.

اقسام معاشرت را نوشته و معیار معاشرت چیست؟

معاشرت انسانی - معاشرت آئینی - معارشرت شهروندی - معاشرت دوستانه - معاشرت خانوادگی

معیار معاشرت: هر چه بر خود می پسندی برای دیگرن هم بپسند.

به چه دلیل باید معیار معاشرت را در زندگی بکار گیریم؟

چون ما انسان ها همگی فرزندان آدم و حوا هستیم و از گرایشات (شرافت و کرامت) یکسانی برخورداریم.

چگونه می توانیم توقعات دیگران را درباره خود بفهمیم؟

باید بفهمیم که ما از دیگران چه توقعی داریم. قطعاً دیگران هم  از ما همان توقع را دارند.

منظور از «قضاء حاجه المومن» که در کتب روایی آمده چیست؟

منظور این است که انسان مومن باید قبل از آنکه دیگری درخواست و تقاضای خود را مطرح کند به برآورده کردن نیازهای او اقدام کند و اگر از نظر مالی نمی تواند کمک کند باید از نفوذ خود برای رفع مشکل آن فرد اقدام کند.

منظور از «اصلاح ذات البین» چیست؟ «فَاَصلِحُوا بَینَ اَخَوَیکُم» (آیه 10 سوره حجرات)

هرگاه میان دو انسان مسلمان کدورت و اختلاف ایجاد شود، دیگران باید سعی کنند میان آن دو صلح و آشتی برقرار کنند و ثواب این کار از عبادت سالیان سال بالاتر است.

امر به معروف و نهی از منکر به چع معناست؟

یعنی دغدغه دیگران را داشتن - یعنی نسبت به دیگران احساس مسئولیت کردن

چرا امر به معروف و نهی از منکر یک وظیفه عمومی است؟

1) چون بر هر مرد و زن مسلمان واجب است.

2) در هر زمان قابل اجراست.

3) درباره هر فرد قابل اجراست.

4) در زمینه های مختلف مانند سیاسی - اجتماعی - فرهنگی و فردی قابل اجراست.

مراتب امر به معروف را نوشته و بیان کنید کدام یک در هر زمان قابل اجراست.

1) قلبی

2) زبانی

3) عملی

مرحله زبانی: در هر زمان قابل اجرا نیست. چون ممکن است افراد ظالم مانع این کار شوند.

مرحله عملی: یعنی که انسان خودش به انجام کارهای خوب و ترک کار بد مبادرت ورزد.

علت انحطاط اقوام گذشته طبق نظر پیامبر اسلام چه بود؟

قانون را برای اقشار فرودست جامعه اجرا می کردند اما برای اقشار فرادست جامعه تعطیل بود.

مراتب قلبی امر به معروف و نهی از منکر به چه معناست؟

یعنی که انسان نسبت به کارهای پلید و زشت ناراحت باشد و اگر این کمترین کا را هم نکند مومن و مسلمان نیست.

 امر به معروف و نهی از منکر عملی به چه معناست و به عهده چه کسی می باشد؟

هرگاه امر به معروف از طریق قلبی و زبانی تأثیری نداشته باشد و برای از بین منکر باید اقدام عملی گردد، به ان امر به معروف عملی گویند. که این کار وظیفه حاکم اسلامی است نه تک تک افراد جامعه.

امر به معروف و نهی از منکر ایجابی یعنی چه؟

هرگاه شخصی منکرات را انجام دهد، دیگری با قاطعیت و بدون ترس (البته با زبان نرم) او را از کار زشت نهی می کند.

امر به معروف سلبی (منفی) یعنی چه؟

هرگاه با کسی که منکرات را انجام می دهد قطع ارتباط کنیم، بدون آنکه از کلام وارد شویم، به آن مبارزه منفی یا سلبی گویند.

آسیب های روابط اجتماعی را بیان کنید.

1) دخالت در امور شخصی یکدیگر

2) شایعه پراکنی

چهار نکته در اهمیت دوست بنویسید.

1) هر فردی دینش در گرو دوستش است.

2) هر فردی را می توان از طریق دوستش شناخت. چون انسان اصولاً با کسانی دوست می شود که با او مشابهت های فراوانی دارد.

3) حضرت علی (ع) فرمودند: " از دوستی با انسان های بد بپرهیزید، زیرا طبع انسان از طبع دوستشش می دزدد در حالی که او خبر ندارد. "

4) یکی از نعمت های بسیار مهم برای انسان که در روایات به آن اشاره شد، داشتن دوست خوب است.

ویژگی های دوست خوب را از نظر امام جعفر صادق (ع) یان کنید.

1) ظاهر و باطن دوست با تو یکی باشد.

2) شکست دوست را شکست خود و پیروزی دوست خود را پیروزی خود تلقی کند.

3) جاه و قدرت و ثروت رفتار او را عوض نکند.

4) در مشکلات دوست خود را تنها نمی گذارد.

5) هیچ چیزی را از دوستش دریغ نمی کند.

به چه دلیل نباید در دوستی زیاده روی کرد؟

کُلُّ سِرٍّ جاَ وَ زالاثنَینِ شاعَ >>>>> یعنی هر رازی به نفر دوم برسد فاش می شود.

ما تمام اسرار زندگی خود را نباید به دوستان صمیمی خود بازگو کنیم. چون ممکن است این فرد روزی دشمن ما شود و تمام رازها را افشاء کند و یا ممکن است رازها را به دوستان صمیمی خود بازگوید و اینگونه راز ما منتشر خواهد شد.

چرا در دشمنی باید اعتدال داشته باشیم؟

چون ممکن است این شخصی که امروز دشمن ماستف روزی دوست ما شود و ما در صورتی که در دشمنی زیاده روی کرده باشیم روی دیدن او را نخواهیم داشت.